1. İSLÂM MEZHEPLERİ TARİHİ ANABİLİM DALI
İslam’ın siyasi, itikadi ve ameli sahadaki düşünce ekolleri diyebileceğimiz mezhepler, dinin anlaşılma biçimi ile ilgili farklılıkların kurumlaşması sonucu ortay çıkmış olan beşeri oluşumlardır. Siyasi, içtimai, iktisadi, tarihi, kültürel, coğrafi ve benzeri sebepler, din anlayışında birtakım farklılaşmalara yol açmıştır. Bu farlılaşmaların belirli bir süreç dâhilinde kurumsallaşması, görüşlerin sistematik nitelik kazanarak sosyo-kültürel yapıyı derinden etkilemesi ve oluşan mecrada, temel argümanları desteklemek ve temellendirmek amacıyla fikir üretilmeye başlanması, karşımıza mezhep olgusunu çıkarmıştır. İslam Mezhepleri Tarihi, siyasi ve itikadi gayelerle vücud bulmuş İslam’ın düşünce ekolleri diyebileceğimiz bu beşeri oluşumları, bilimsel yöntemlerle inceleyen bir bilim dalıdır.
İslam Mezhepleri Tarihi, bütün İslami anlayışları ve fikirleri bir araya toplayan bir bilim dalı olup, mezhepleri olduğu gibi inceler. Her mezhebi kendi kaynaklarına, kendi iddialarına göre ele alır ve tanıtır. Dolayısıyla da mezheplerin görüşlerini anlatırken objektif bir yaklaşım içindedir. İslam Mezhepleri Tarihi, geçmişte var olan fırkaların, veya bugün yaşamakta olan mezhep ve çağdaş İslami akımların İslam’ı nasıl anladıklarını ortaya koymaya çalışır ve mezheplerin savunduğu fikirlerin tarihini, siyasi ve içtimai temellerini ortaya koyar. Böylece fırkalar arsındaki ihtilaf noktaları aydınlanır ve belki de gereksiz düşmanlıklar yerini dostluk ve müşterek anlayışa bırakır.
İslam Mezhepleri Tarihi dersi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 1949 yılında kurulduğunda Hilmi Ziya Ülken’in hazırladığı taslakta İslam Medeniyeti’ne ait ilimler grubu içerisinde bir disiplin olarak sunulmuştur. Söz konusu ders, ilerleyen yıllarda “İslam Dini ve Mezhepleri Tarihi” adıyla müstakil bir kürsüye dönüştürülmüş ve bu kürsünün profesörlüğüne Yusuf Ziya Yörükan tayin edilmiştir. İslam Dini ve Mezhepleri kürsüsü başkanlıklarını sırası ile Yusuf Ziya Yörükan, Muhammed Tanci, Yaşar Kutluay, Neşet Çağatay (vekâleten) ve Ethem Ruhi Fığlalı yürütmüşlerdir.
Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) kurulduktan sonra gerçekleştirilen değişikliklerle İslam Mezhepleri Tarihi, Kelam Anabilim Dalı’na bağlı bir bilim dalı haline getirilmiştir. Bu dönemde bir süre, Sabri Hizmetli İslam Mezhepleri Tarihi Bilim Dalı başkanlığını yürütmüştür. Yüksek Öğretim Kurulu’nun 17.10.1991 tarih 2547 sayı 7-d/2 maddesi ile İslam Mezhepleri Tarihi, Anabilim Dalı haline gelmiştir. 2809 sayılı kanunun 3. maddesi çerçevesinde gerçekleştirilen yapılanmada, bu anabilim bünyesinde, Klasik İslam Mezhepleri Tarihi ve Çağdaş İslam Akımları adı altında iki bilim dalı oluşturulmuştur.
İslam Mezhepleri Tarihi’nin anabilim dalı başkanlığı, anabilim dalı haline geldiği 17.10.1991 tarihinden itibaren Prof. Dr. Hasan Onat tarafından yürütülmektedir. İslam Mezhepleri Tarihi bünyesinde halen anabilim dalı başkanı Prof. Dr. Hasan ONAT’ın yanı sıra, Prof. Dr. Sönmez KUTLU, Prof. Dr. Osman Aydınlı, Doç. Dr. Muzaffer TAN, Doç. Dr. Mehmet KALAYCI, Ar. Gör. Dr. İsmail AKKOYUNLU ve Ar. Gör. Nuran ÜÇOK görev yapmaktadır.
Bologna Bilgi Sistemi-İslam Mezhepleri Tarihi (Yüksek Lisans)
Bologna Bilgi Sistemi-İslam Mezhepleri Tarihi (Doktora)
2. İSLÂM MEZHEPLERİ TARİHİ ANABİLİM DALI ÖĞRETİM ÜYELERİ
Prof. Dr. Sönmez KUTLU (Anabilim Dalı Başkanı)
Prof. Dr. Osman AYDINLI
Prof. Dr. Muzaffer TAN
Doç. Dr. Mehmet KALAYCI
Ar. Gör. Dr. Nuran ÜÇOK
Ar. Gör. Ahmet Bedri YAVUZ
Ar. Gör. Mine DEMİRBİLEK